تعریف دیابت

بیماری دیابت یا افزایش قند خون در اثر ناتوانی بدن در تولید یا مصرف انسولین پدید می آید. انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید شده و باعث کاهش قند خون می گردد. انسولین همانند کلیدی است که درب سلول را باز می کند تا قند وارد سلول شده و به مصرف برسد و در بدن انرژی تولید کند. در مواقعی که انسولین کافی نباشد یا سلول قادر به استفاده از آن نباشد, قند به جای اینکه به مصرف سلول برسد در خون تجمع پیدا می کند و باعث بیماری دیابت می شود.

انواع دیابت:

• دیابت نوع یک
• دیابت نوع دو
• دیابت بارداری
• دیابت ثانویه به سایر بیماریها

دیابت نوع یک

بیشتر در سنین پایین ونوجوانان دیده می شود. در این بیماری سلولهای تولید کننده انسولین عملکرد خود را از دست می دهند و انسولین ترشح نمی کنند بنابراین بیمار برای درمان باید حتما انسولین تزریق کند. این افراد اغلب دچار لاغری مفرط هستند.

دیابت نوع دو

بیشتر در بزرگسالان دیده می شود. در این نوع, تعداد کمتری از سلولها  آسیب دیده اند و درمان شامل داروهای خوراکی و رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی می باشد.

دیابت بارداری

در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی اثر انسولین کاهش می یابد و سبب افزایش قند خون می شود و فرد نیاز به تزریق انسولین دارد. این دیابت اولین بار در خانم باردار اتفاق می افتد و علامتی ندارد و تشخیص آن از طریق آزمایشات مخصوص امکان پذیر است. .بهترین زمان کنترل قند خون مادر باردار هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری است.

علایم دیابت:

*پرخوری

*پرنوشی

*پرادراری

*ضعف و سستی و خواب آلودگی

*اختلالات بینایی

*کاهش وزن

*عدم بهبود زخم

* اختلالات جنسی

دیابت و پیش دیابت

اگر شما دچار علائم مشخص باشید مبتلا به دیابت هستید اما در صورت نداشتن علائم دیابت, اگر دچار اضافه وزن هستید و یکی یا بیشتر از فاکتورهای خطر زیر را دارید, در هر سنی باید آزمایشات اندازه گیری قند خون را انجام دهید:

فاکتورهای خطر:

*کم تحرکی

*سابقه دیابت در بستگان درجه یک

*سابقه دیابت بارداری

*فشار خون بیشتر از ۱۴۰ روی ۹۰ میلیمتر جیوه

*زنان با تنبلی تخمدان

*سابقه بیماریهای قلبی- عروقی

*تریگلیسرید و کلسترول بالا (چربی خون بالا)

معیارهای آزمایشگاهی تشخیص پیش دیابت و دیابت

*قند خون بیشتر یا مساوی ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر در بیماری که علائم آشکار دارد, نشانگر دیابت است.

درمان

اولین قدم در درمان دیابت نوع دو اصلاح سبک زندگی با رعایت نکات زیر می باشد: ۱-رژیم غذایی مناسب و تغذیه صحیح با مشورت پزشک ۲- فعالیت فیزیکی منظم و کاهش وزن ۳-خواب کافی و کاهش استرس ۴- قطع مصرف الکل ,دخانیات ( سیگار و… )

درمان دارویی:

دیابت نوع یک با انسولین تزریقی درمان میشود. انسولین با توجه به ماندگاری تاثیر آن در بدن گروهبندی می شود که شامل: انسولین سریع , کوتاه, متوسط و طولانی اثرو مخلوط می باشد. بیشترین انسولین مورد استفاده انسولین رگولار (شفاف) وانسولین ان پی اچ (شیری) می باشد. انسولین باید در یخچال نگهداری شود و پس از باز شدن تا ۲ ماه مصرف شود. پس از خارج کردن از یخچال ویال به آرامی کف دست غلطانده شود و از تکان دادن آن جلوگیری شود. در صورتی که پزشک دستور مخلوط کردن انسولینها در یک سرنگ را داده باشد, ابتدا انسولین شفاف (رگولار) و سپس شیری (ان پی اچ) کشیده شود. امروزه انسولینهای قلمی با زمان اثرهای متفاوت برای استفاده راحت در دسترس بیماران قرار دارد.

در دیابت نوع دو علاوه بر انسولین دسته های مختلفی از داروهای خوراکی مانند مت فورمین, گلی بن گلامید و .. وجود دارد که هر کدام با روشهای متفاوتی باعث کاهش قند خون می شوند در نتیجه انتخاب نوع دارو و نحوه مصرف آن توسط پزشک متخصص انجام می گیرد.

احتیاطات:

کاهش ناگهانی قند خون:

*افرادی که تحت درمان با انسولین یا داروهای خوراکی هستند ممکن است دچار افت قند خون شوند. علائم کاهش قند عبارتند از: احساس گرسنگی بیش از حد, لرزش اندامها, پوست مرطوب و عرق سرد, رنگ پریدگی, تپش قلب,  ضعف و بی حالی, تاری دید , گز گز اطراف دهان. برای بالا بردن سریع قند خون باید یکی از مواد قندی سریع الاثر مثل : نصف لیوان آبمیوه, سه قطعه آبنبات, دو حبه قند یا یک قاشق عسل مصرف کرد. استفاده مرتب از میان وعده در برنامه غذایی از این مشکل جلوگیری می نماید.

افزایش ناگهانی قند خون:

*به دلیل افزایش مصرف غذا یا ناکافی بودن درمان خوراکی یا انسولین یا کاهش فعالیتهای بدنی ممکن است فرد دچار افزایش قند خون  شود که علائم ان عبارتند از: تشنگی شدید, تکرر ادرار, کاهش وزن, اشتهای بیش از حد معمول. در این موارد جهت کنترل قند با پزشک خود مشورت کنید.