ضربه به سر و خونریزی مغزی
ضربه به سر می تواند باعث شکستگی جمجمه، خونریزی، لخته خونی و یا پارگی بافت مغزی شود و در صورت عدم درمان ممکن است خطر فلج دایمی و یا حتی مرگ را برای فرد مصدوم در پی داشته باشد.
اقدامات درمانی بعد از ضربه به سر:
مهمترین اقدام مراقبتی بعد از ضربه به سر کنترل مرتب هوشیاری بیمار و چک علایم هشدار مانند سر درد و تهوع و استفراغ و … می باشد.
استراحت: مهمترین درمان بعد از ضربه به سر استراحت و کاهش فعالیت های روزمره می باشد.
دارو درمانی: بر اساس نیاز بیمار داروهای مختلفی داده خواهند شد که مهمترین داروها عبارتند از:
- انواع مسکن ها ، داروهای ضد لخته، داروهای ضد تشنج، داروهای محرک هوشیاری، داروهای شل کننده عضلات، داروهای ضد اضطراب، مکمل ها
جراحی مغزی: با توجه به وضعیت هوشیاری بیمار و تغییرات آن، نوع و شدت و میزان آسیب وارده به مغز و نوع خونریزی یا شکستگی به دلایل زیر تصمیم به جراحی گرفته می شود:
- کاهش آسیب های اضافی به مغز
- کاهش فشار وارد شده به مغز در اثر التهاب
- تخلیه لخته های خونی ناشی از خونریزی مغزی
- تخلیه بافت های مرده و یا آسیب دیده مغزی
- نجات بیمار از مرگ حتمی
توانبخشی: برای بهبودی کامل بیمار بر اساس نوع آسیب وارده به مغز، لازم است بیمار انواعی از توانبخشی را انجام دهد تا مشکلات بر طرف شوند مانند:
- فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، تغییر سبک زندگی و عادتهای روزانه برای کاهش خطر خونریزی مجدد
مراقبت‌های بعد از جراحی خونریزی مغزی در بیمارستان:
۱. بررسی علائم حیاتی ( ضربان قلب و فشار خون و درجه حرارت بدن و تنفس) و سطح هوشیاری بیمارو چک سایز مردمکها و واکنش آنها به نور
۲. بررسی زخم، پانسمان و بخیه
۳. بررسی لوله‌های متصل به بیمار (درن هموواگ و درن یورین بگ)
۴. بررسی میزان درد بیمار و تجویز مسکن
چون مغز کنترل کننده‌ی اعضای بدن است و در عمل جراحی خونریزی مغزی، امکان عوارض زیاد است ، مراقبت های بعد از جراحی خونریزی مغزی بسیار اهمیت دارد. در صورتیکه بیمار بعد از جراحی به بخش منتقل شود و لوله تنفسی نداشته باشد ، هراهان بیمار تا چند ساعت از خوابیدن بیمار جلوگیری کنند و مانع از کشیدن ملحفه یا پتو روی سر بیمار شوند، چون ممکن است باعث ایست تنفسی شود. همچنین باید وضعیت هوشیاری بیمار ، وضعیت پانسمان و زخمها و بخیه ها از نظر ترشح و خونریزی ، وضعیت لوله های متصل به بیمار از نظر بهداشت و اتصال درست و نوع ترشحات ، وضعیت درد بیمار خود را کنترل کنند و به محض دیدن کوچکترین علایم خطر بلافاصله به پرستار اطلاع دهند.
خود مراقبتی بعد از عمل خونریزی مغزی در منزل:
پس از مراجعه به منزل استراحت کافی داشته باشید و سر را در حالت نیمه نشسته با زاویه ۳۰ درجه قرار دهید.
۱. تعویض پانسمان: معمولاً پانسمان‌ها باید روزانه به صورت استریل عوض شود. از سرم شستشوی استریل و بتادین برای تمیز کردن زخم استفاده کنید. در اولین مراجعه به مطب، پزشک در مورد باز کردن بخیه شما را راهنمایی می کند.
۲. استحمام بعد از عمل: معمولاً ۱۴ روز بعد از عمل که بخیه ها کشیده می شود اجازه‌ی استحمام دارید ، حتماً از پزشک خود بپرسید که از چه ماده ای برای شستشو استفاده کنید.
۳. توانبخشی: اگر خونریزی مغزی باعث آسیب‌های جدی شود ممکن است پزشک دستور انجام اقدامات توانبخشی شامل فیزیو تراپی، کار درمانی و گفتار درمانی را بدهد.
۴. تغذیه: معمولاً تغذیه روز بعد از جراحی از سر گرفته می‌شود. در چند روز اول بهتر است غذاهای مایع مصرف کنید. به منظور کاهش احتمال استفراغ و اسهال غذا را در مفدار کم و وعده های بیشتر استفاده کنید. به دلیل مصرف داروهای بیهوشی و مسکن‌ها و بی حرکتی معمولاً یبوست اتفاق می‌افتد. به همین دلیل پزشک برای رفع یبوست دارو تجویز می‌کند. میوه و سبزیجات که فیبر زیادی دارند بیشتر مصرف کنید. در دوره‌ی نقاهت باید رژیم غذایی سالم و مقوی داشته باشید.
- فعالیت : معمولا بیمار هوشیار یک یا دو روز بعد از عمل باید با حمایت همراهان از تخت پایین بیاید و راه برود و مدت و سرعت راه رفتن را کم کم افزایش دهد. تا چند ماه ورزشهای سنگین که ممکن است باعث ضربه به سر شوند را انجام ندهید. با توجه به نظر پزشک معالج بعد از ۷-۸ هفته می توانید فعالیت کاری خود را (طوری که فشار خاصی به شما وارد نکند) شروع کنید. به دلیل این که برخی بیماران دچار تشنج و فراموشی می‌شوند، رانندگی می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. اما اگر علائمی وجود ندارد می‌توانید با اجازه پزشک خود رانندگی کنید ، هر چند که پیشنهاد می‌شود حتماً با خود همراه داشته باشید. مدتی پس از عمل خونریزی مغزی، معمولاً رابطه‌ی جنسی محدودیتی ندارد اما بارداری توصیه نمی‌شود.
- ۶. مراجعه به مطب پزشک: حتما در تاریخ تعیین شده به مطب پزشک معالج خود مراجعه کنید . در صورت وجود هر نوع مشکل باید در اسرع وقت به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
چه زمانی باید به اورژانس یا پزشک مراجعه کرد؟
موارد اورژانسی شامل کاهش هوشیاری،تشنج و مشکلات تنفسی و قلبی است.
اما در صورت بروز موارد زیر باید در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه کنید:
- بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع
- تهوع و استفراغ
- اختلال در حرف زدن
- سر درد افزایشی
- توهم، فراموشی
- مشکلات شنوایی و بینایی
- درد، تورم و قرمز شدن در ناحیه‌ی ساق پا
- حس ضعف، سوزنی شدن یا بی‌حسی در اندام‌ها
- بی حالی، خستگی بیش از حد و غش کردن
- سفت شدن ناحیه گردن
- تب
- خروج مایع روشن از گوش یا بینی